Artikelen

Binnenkort staat de Britse componist/dirigent Thomas Adès voor het Concertgebouworkest. De concerten maken deel uit van een fascinerende orkesttraditie die terug gaat tot het oprichtingsjaar. Welke componisten dirigeerden zelf het orkest, of traden op als solist? Deel 1 van een tweedelig overzicht in vogelvlucht.

Brahms’ Vioolconcert werd aanvankelijk wel beschouwd als een concert ‘tegen de viool’, maar behoort inmiddels al lang tot de meest uitgevoerde werken in het genre. De uitvoeringen van Leonidas Kavakos deze maand met het Concertgebouworkest maken deel uit van een boeiende speeltraditie.

Deze maand treedt The Cleveland Orchestra op in Het Concertgebouw. Niet voor het eerst: het wereldberoemde orkest debuteerde er in 1957. Een bijzonder archiefstuk herinnert aan de eerste kennismaking.

Het duurde even, maar uiteindelijk won de bescheiden pianist en componist Béla Bartók het vertrouwen van het Nederlandse publiek. Deze maand speelt het Concertgebouworkest onder leiding van Iván Fischer zijn drie pianoconcerten en klinkt in de Kleine Zaal het Eerste strijkkwartet.

Tussen het Concertgebouworkest en componiste Henriëtte Bosmans bestond een hechte band. Toch speelde het orkest haar werk 65 jaar lang niet. De hoogste tijd voor een herwaardering.

Willem Mengelberg, die het Concertgebouworkest leidde van 1895 tot 1945, koos slechts incidenteel voor Händels Messiah. Hoe ziet de vroege Amsterdamse speelgeschiedenis van het werk eruit?

Op 8 oktober klinkt het Pianokwartet van Gustav Mahler in de Kleine Zaal. Preludium-­auteur Johan Giskes verdiept zich in een stukje vergeten geschiedenis.

Wie vanaf het podium de zaal in kijkt, ziet midden boven het frontbalkon de naam van Sweelinck staan. Het is 400 jaar geleden dat de Amsterdamse componist, organist en leermeester de laatste adem uitblies. Wat hebben Orkest en Gebouw met hem?

Bij het Concertgebouworkest en pianist Kirill Gerstein staat deze maand Rachmaninoffs ‘Paganini-rapsodie’ op de lessenaar. In 1938 soleerde de componist zelf bij het orkest in de Nederlandse première. Zijn laatste bezoek aan Amsterdam was een triomf.

Op 28 maart is het 150 jaar geleden dat dirigent Willem Mengelberg werd geboren; 100 jaar geleden op 5 april overleed componist Alphons Diepenbrock. Behalve de muziek, Het Concertgebouw en het orkest verbond hen een bijzondere vriendschap.

Met een herinneringsteken bij de Grote Zaal gedenken Het Concertgebouw en het Concertgebouworkest gezamenlijk dat er in het gewoel van de Tweede Wereldoorlog zeventien Joodse orkestleden werden ontslagen.

De muziekwereld herdenkt dit jaar op allerlei manieren de geboorte van Ludwig van Beethoven, 250 jaar geleden. Hoe ging dat honderd jaar geleden in Het Concertgebouw?

Karl Muck was van 1920 tot 1925 vaste gastdirigent van het Concertgebouworkest naast chef-dirigent Willem Mengelberg. Daar gingen een onverkwikkelijke affaire in de Verenigde Staten en roemloze deportatie naar Duitsland aan vooraf.

Precies 75 jaar geleden werd Eduard van Beinum chef-­dirigent van het Concertgebouworkest. Vijftig jaar later schreef Niels Le Large, oud-slagwerker van het orkest, voor Preludium over zijn kennismaking met de dirigent.

In 1969/70 stuurde een groep jonge rebelse componisten aan op een openbare discussie over de ‘ondemocratische structuur’ van het Concertgebouworkest. In juni, precies 50 jaar geleden, publiceerde Preludium dit verslag van dat historische debat.

Het succesvolle kamermuziekfestival tijdens het Mahler-Feest 1920, georganiseerd door de vooraanstaande violist Alexander Schmuller, inspireerde Het Concertgebouw om nog in hetzelfde jaar een eigen kamermuziekserie te starten. Een initiatief met groots gevolg.