Artikelen

Oorlog plaatst componisten voor een lastig dilemma: hoe zet je het gruwelijke om in muziek? Misschien leent muziek zich wel veel beter voor verzet, vrede en vrijheid, blijkt uit de Europese muziekgeschiedenis. Een essay.

Componist Karl Amadeus Hartmann (1905-1963) kon en wilde geen muziek componeren zonder zijn humanistische levensvisie uit te dragen. De prijs die hij ervoor betaalde: twaalf jaar lang geen uitvoeringen in eigen land.

De klank van het Koninklijk Concertgebouworkest is heel herkenbaar, en dat terwijl musici komen en gaan. Musicoloog Jack Munnecom promoveerde onlangs op de 'fluwelen' tradities van de hoornsectie.

De muziek van het Australische trio The Necks is niet onder één ­noemer te vangen. ‘De muziek wordt als een wezen dat in de ruimte hangt en dat we voeden, maar verder met rust laten.’ Even voorstellen.

Ontvoerd, verminkt en weggemoffeld. Het overkwam Max Bruchs 'Concert voor twee piano’s'. Twee Amerikaanse diva's bewerkten het aan hen opgedragen concert tot er bijna niets meer van over was.

‘Iedereen is muzikaal.’ Schrijft Henkjan Honing, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. Maar in de praktijk lijken sommige families een stuk muzikaler dan andere. In februari was het regelmatig familiedag in de Grote en Kleine Zaal. Hoe werkt dit precies? 

Met Turning East richt Het Concertgebouw zijn aandacht op het Oosten. En daar zijn goede redenen voor. Het Oosten is rijk aan cultuur en herbergt een schat aan prachtige architectuur, poëzie en uiteraard muziek. Een verkenning door filosoof en musicus Hafez Ismaili m’Hamdi.

Is het eigenlijk wel mogelijk om pure muziek door je boxen te laten klinken, zonder 'ruis'? Bedrijven als Dolby houden volgens Melle Kromhout een 'mythe van perfectie' in stand. Hoe zit dat precies? 

Van vioollessen van een zigeuner naar de grote zalen, van een affaire met een getrouwde vrouw naar een armoedig einde: het leven van George Enescu in een notendop.

‘Volksmuziek levert het klassieke voorbeeld van de manier waarop een muzikale gedachte kort en bondig, met de eenvoudigste middelen, fris en levendig uitgedrukt kan worden.’ Béla Bartók, essay 1921.

Deze maand staat jazz-icoon Chick Corea opnieuw op het podium van de Grote Zaal. Nederlandse collega’s kijken terug op de avond dat ze hetzelfde podium met de pianist deelden.

Sinds 2009 wisselt het Koninklijk Concertgebouworkest de Passionen van Bach om de paar jaar af met een alternatieve, hedendaagse passie. Een blik op twee van zulke nieuwe visies op het lijdensverhaal. 

De tegenhanger van het woeste romantische gebaar werd het ingetogen minimalisme. De muziek van Philip Glass is bijna hypnotiserend. Waar komt dit idee vandaan? 

Erg vaak trad Leonard Bernstein niet op met het Concertgebouworkest, maar zijn impact was groot. Een terugblik op een inspirerende episode, die begon in 1950, toen de maestro in Nederland nog als ‘zeer omstreden’ werd getypeerd. Over het waarom van de lange 'Bernstein-loze' tijd tussen 1950 en 1978 schreef Johan Giskes in 2005 al een verhelderend verhaal in Preludium. U vindt het onderaan dit artikel.

De Elfde symfonie van Dmitri Sjostakovitsj, gecomponeerd ter nagedachtenis aan het jaar 1905, toen de Russische Revolutie turbulent en bloedig van start ging, werd in het Westen lange tijd verguisd. Te patriottisch, te militaristisch. Langzamerhand veranderden de opvattingen.

Dankzij de Leo Smit Stichting is het oeuvre van de in 1943 in Sobibor vermoorde componist Leo Smit hernieuwd onder de aandacht gekomen. Een aantekening op de bewaard gebleven kladversie van zijn vroege orkestwerk Silhouetten wekte ruim 70 jaar later de nieuwsgierigheid van dirigent Stéphane Denève.