uit de archieven
In september klinkt in Het Concertgebouw verschillende keren muziek van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Onder meer de ouvertures 1812 en ‘Romeo en Julia’ en het Vioolconcert stonden al vroeg op het programma. De componist zou ooit zelfs het Concertgebouworkest komen dirigeren.
Het Concertgebouworkest weet zich al jaren gesteund door een aantal vaste sponsoren. Maar dertig jaar geleden was dat een nouveauté – en bovendien broodnodig.
Preludium schrijft al sinds 1947 over de concerten in Het Concertgebouw en van het Koninklijk Concertgebouworkest. Blader hier door de allereerste Preludiums.
Het Concertgebouworkest voerde Debussy’s opera Pelléas et Mélisande vijfentwintig keer in de orkestbak uit, en schreef daarmee iedere keer geschiedenis.
‘Wie dit leest en jonger is dan 27 jaar, moet even goed opletten’: in 1993 verscheen in Preludium een oproep om bestuursleden te werven voor de nieuw op te zetten jongerenvereniging van Het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest. Zo klonk het startschot voor Entrée, dat floreert en dit seizoen haar 25-jarig jubileum viert.
Mahler dirigeerde in 1909 zelf de Nederlandse première van zijn Zevende symfonie. Wat vonden de musici van het Concertgebouworkest van de maestro en zijn werkwijze?
Richard Strauss' Ein Heldenleben en het Koninklijk Concertgebouworkest zijn onlosmakelijk verbonden. 120 jaar geleden droeg de componist het werk op aan het orkest en zijn toenmalige chef, Willem Mengelberg. Ondanks kritiek werd het een publieksfavoriet.
Het Orchestra Filarmonica della Scala is op 28 januari te gast in Het Concertgebouw. Al in 1899 klonken de eerste Milanese klanken in Het Concertgebouw, destijds het ‘operaorkest van het Teatro alla Scala’. Toen namen de kranten geen blad voor de mond.
In 1957, het jaar dat Jean Sibelius overleed, besteedde het Concertgebouworkest geheel toevallig ruime aandacht aan diens oeuvre. Nu, 60 jaar na zijn dood – en precies 100 jaar na de onafhankelijkheidsverklaring van Finland – staat Sibelius’ Tweede symfonie op de lessenaars. Geen toeval deze keer.
In 1964 vond de eerste uitvoering van Benjamin Brittens War Requiem plaats door het Concertgebouworkest. Op het podium stonden de Russische sopraan Galina Visjnjevskaja, de Britse tenor Peter Pears als de duitse bariton Dietrich Fischer-Dieskau: de volkenverbroedering die Britten voor ogen had.
Op 17 september staat het Boston Symphony Orchestra in de Grote Zaal. Al in 1952 bracht het orkest, op uitnodiging van Het Concertgebouw, een bezoek aan Nederland.
Rond 1960 was Het Concertgebouw het brandpunt van de jazzbeleving in Nederland. Het was de plek waar nieuwe klanken voor het eerst hoorbaar werden. Zestig jaar na dato is de magie van de nachtconcerten nog niet vervaagd.
Het overlijden van Gustav Mahler in 1911 maakte een einde aan zijn dirigeerbeurten bij het Concertgebouworkest. Duurde het daarom zeven jaar voordat zijn Negende symfonie aan bod kwam – en dan nog in een onvolledige vorm?
Marius Flothuis, voormalig artistiek leider van het Concertgebouworkest, publiceerde in 1954 een vurig betoog voor het vieren van de vrede. 'Het lijkt wel alsof de Nederlander bevreesd is eens ronduit te juichen, vrolijk te zijn, te tonen dat hij zich gelukkig voelt.'
1942. Bij de deur van Het Concertgebouw hangt een bordje 'voor Joden verboden'. Maar tot grote woede van weekblad ‘De Storm SS’ staan toelichtingen op concerten nog steeds bol van Joodse componisten en musici. Bewuste stellingname?
De serie-B van het Koninklijk Concertgebouworkest heeft een lange geschiedenis. Maar hoe is de serie ooit begonnen? En waarin verschilde het abonnementsconcert in de begindagen van het orkest met dat van nu? Een terugblik op de origines van een grote traditie.
