Zangpedagoog Margreet Honig: ‘Iemand kan iets zo uitvoeren dat het me diep ontroert’

Wat betekent luisteren voor u?

‘Luisteren betekent concentratie, en echt in rust ervoor gaan zitten. Als ik luister in mijn eigen vak, het zingen, ben ik altijd analyserend aan het luisteren. Heel belangrijk in muziek is dat je begrijpt hoe een frase in elkaar zit. Als leraar moet je goed luisteren of iemand een overzicht heeft van de frases.

Ik vind het ook spannend om écht goed te luisteren als iemand me een verhaal vertelt. De dingen waar ik mee bezig ben in mijn hoofd moet ik dan stilzetten. Iemands intonatie zegt alles, daar zit het hele leven in.’

Luistert u anders dan anderen?

‘Ik denk het wel, omdat het mijn vak is. Ik probeer, als ik naar een concert ga, om te luisteren vanuit mijn eigen emotie. Iemand kan iets zo uitvoeren dat het me diep ontroert. Wat dat is kan ik niet beschrijven. In een zaal zet ik bewust het analytisch luisteren uit. Naar Het Concertgebouw loop ik altijd, dan ben ik rustig als ik daar aankom.’

Wat hoort u graag?

‘Ik hou zielsveel van Franse muziek, die heb ik ook zelf veel gezongen. La mer van Debussy, o, wat een stuk is dat! Of Ravels Valses nobles et sentimentales, prachtig. Ik hoor graag Bach, dat is een eenzame figuur ergens op een wolk, waar niemand bij kan. Als ik de Brandenburgse concerten hoor, word ik heel gelukkig. Ik hou ook erg van pianomuziek. Hoe Emil Gilels het Derde pianoconcert van Rachmaninoff speelt; er is niemand die dat ooit mooier heeft uitgevoerd.

Ik hoor graag Bach, dat is een eenzame figuur ergens op een wolk, waar niemand bij kan.

Aan de zee ben ik verslaafd. Van de zee word ik rustig, de zee heeft een ritme. Wat me buitengewoon fascineert: de zee heeft eb en vloed. Als we zingen hebben we dat ook: we ademen in, en die adem stroomt daarna naar buiten. Ik kan eindeloos naar het ritme van de golven luisteren. De zee wekt meditatie op.’

Wat wilt u liever niet horen?

‘Wat ik akelig vind is gedrukt zingen, zingen met onnodig aangespannen spieren. Als je de adem forceert om geluid te krijgen, krijg je een lelijke klank. Een klank moet altijd flexibel zijn, nooit dicht. Of als muziek zo hard wordt gespeeld dat je eigenlijk oordoppen in zou moeten doen, vreselijk. Dan mis ik de klank juist.’

Wat is het mooiste dat u ooit gehoord heeft?

‘Ik vind de zee het mooiste. De rollende beweging van de golven geeft een heel speciaal geluid. De viool en de cello vind ik prachtig. De cello is een mezzo, de viool een hogere sopraan. Die instrumenten lijken op zingen. Zij hebben snaren, wij hebben stembanden. De adem kun je vergelijken met de strijkstok. Bij het zingen heb ik het vaak over op- en afstreek. Ik probeer aan de hand van strijkinstrumenten uit te leggen wat ik bedoel. Op geen enkele manier klinkt legato zo prachtig als op een strijk­instrument, je hoort een constante verbinding. En natuurlijk hou ik van zingen. Zangers kunnen mij enorm ontroeren, niet per se in de zaal, maar ook hier in mijn kamer, een leerling.’

Wat zou u mensen ooit nog willen laten horen?

‘Ik wil laten horen, ook aan leraren die zangers lesgeven, hoe je vanuit de adem de kleur van de stem kunt laten horen. Wanneer kom je bij de mooiste toon? Daar kun je een heel leven over doen. Muziek is een innerlijke ervaring. De frase moet zich ­verinnerlijken met de adem, en niet zomaar eruit geblazen worden. Als de muziek naar buiten komt vanuit de emotie, kan dat me diep gelukkig maken.’

Wie is Margreet Honig?
Margreet Honig wijdt zich al vier decennia geheel aan het opleiden van zangers. Lange tijd was ze hoofdvakdocent aan de conservatoria van Rotterdam en Amsterdam, en met regelmaat wordt ze uitgenodigd voor het geven van masterclasses in binnen- en buitenland. De door haar opgerichte Margreet Honig Foundation maakt het mogelijk dat zowel zangdocenten als zangers de kans krijgen hun talent te ontplooien.