Nog geen account of wachtwoord vergeten? Klik hier
luisterkunstenaars

‘Ik verzamel zomergeluiden uit Berlijn, kikkers uit de Amazone en het geluid op Antarctica’

door Frederike Berntsen
19 apr. 2023 19 april 2023

In de rubriek Luisterkunstenaars spreekt ­Preludium mensen die in hun dagelijks leven op een bijzondere manier hun oren gebruiken. Deze maand: componist en theatermaker Bo Koek.

  • Bo Koek

    foto: Liz Olyslager

    Bo Koek

    foto: Liz Olyslager

  • Bo Koek

    foto: Liz Olyslager

    Bo Koek

    foto: Liz Olyslager

Wat betekent luisteren voor jou?

‘Alles. Ik doe alles met mijn oren. Ik zou in mijn vak niet zonder luisteren kunnen. Soms fantaseer ik over muziek maken zonder mijn oren, maar dat is onmogelijk. Ik ben geen componist die met bladmuziek werkt, ik werk met alledaagse geluiden.

Luisteren kan ontspanning opleveren: een gitaarsolo, een natuurgeluid, een onverwacht geluid kan rust geven zolang het op de juiste manier resoneert in jezelf. Luisteren kan me ook ongemak geven. Ik heb last van misofonie: bij bepaalde geluiden, dat van etende mensen bijvoorbeeld, gebeurt er iets neurologisch en bouw ik een fysieke weerstand op.’

Luister je anders dan anderen?

‘Ik ben gevoelig voor geluid, dat is deels aangeboren. Ik ben ook enorm getraind in gedetailleerd luisteren. De klank van iets vind ik boeiender dan het instrument zelf, het arrangement of het type muziek. Het timbre van wat ik hoor, dat is wat me beroert. Tijdens een geweldige Orfeo van Monteverdi, professioneel of niet-­professioneel, kan het timbre me zo raken dat een uitvoering me altijd bijblijft.

Ik kan, als ik in de studio met collega’s werk, vaak niet goed uitleggen waarom een geluid me wel of niet bevalt. Ik ben altijd op zoek naar een bepaald soort geluid, en ik weet niet waarnaar, totdat ik het heb gevonden. Ik verzamel opnames van verschillende geluiden: ­zomergeluiden uit Berlijn, kikkers uit de Amazone en het geluid op Antarctica. Ik zou ze willen bundelen en dan zien wat voor gevoel dat oplevert.’

Wat hoor je graag?

‘De stem van mijn dochter. Wakker worden terwijl de vogels zingen, heerlijk. De stilte vind ik ook fijn. En ik kan er erg van genieten als iets mooi is opgenomen, ik werk graag met goede geluids­technici. Het instrument, de plaatsing van de microfoons, de kabels, alles bij elkaar zorgt ervoor dat een opname kan slagen.

‘Ik begrijp niet dat iedereen naar muziek luistert via zijn smart­phone’

Laatst hoorde ik De vuurvogel van Stravinsky onder Leonard Bernstein; dat begin wanneer de bassen er zo zacht inkomen, prachtig. Dat raakt me evenzeer als een lp van de Engelse band Alt-J. Er gaat ook niets boven een mooie ­drumkit uit de jaren zestig, zeventig. Als de klank goed is zodra je met de kwastjes het trommelvel raakt, is dat een genot.’

Wat wil je liever niet horen?

‘De radio, een verschrikking. Het gebabbel en de kwaliteit van de muziek, ik kan me er niet in vinden. Wat ik ook niet begrijp is dat iedereen naar muziek luistert via zijn smart­phone. Het geluid via die kleine speakers is zo schel, dat is echt slecht voor je gehoor. Als ik iets beluister doe ik dat absoluut via goede speakers.’

Wat is het mooiste dat je ooit gehoord hebt?

‘Afgelopen november was ik bij Bon Iver in de Ziggo Dome. De zanger was halverwege een nummer, ­solozang met gitaar. Het was zo stil in de Dome dat hij stopte met gitaar spelen en alleen nog maar zong. Dat was bijna een religieus moment. Je ziet 17.000 mensen, je voelt dat je met zovelen bent, de energie van al die lichamen, en toch is het doodstil. Wat de kracht van één stem kan doen, echt ongelofelijk.’

Wat zou je mensen ooit nog willen laten horen?

‘Ik zou aan iedereen en aan mezelf een plek op aarde willen laten horen waar je geen menselijke invloed hoort. De pure stilte, die lijkt niet meer te bestaan, dat vind ik zorgelijk. Hoe klinkt het leven als er geen geluiden zouden zijn die worden geproduceerd door techniek, door mensen?’

Wie is Bo Koek?
Bo Koek is een van de artistiek leiders van het artiestencollectief Touki Delphine. In die hoedanig­heid houdt hij zich bezig met het maken van installaties en muziektheater. Daarnaast componeert hij muziek voor theater en televisie. Bo Koek is in zijn hart drummer, opgeleid aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.

Wat betekent luisteren voor jou?

‘Alles. Ik doe alles met mijn oren. Ik zou in mijn vak niet zonder luisteren kunnen. Soms fantaseer ik over muziek maken zonder mijn oren, maar dat is onmogelijk. Ik ben geen componist die met bladmuziek werkt, ik werk met alledaagse geluiden.

Luisteren kan ontspanning opleveren: een gitaarsolo, een natuurgeluid, een onverwacht geluid kan rust geven zolang het op de juiste manier resoneert in jezelf. Luisteren kan me ook ongemak geven. Ik heb last van misofonie: bij bepaalde geluiden, dat van etende mensen bijvoorbeeld, gebeurt er iets neurologisch en bouw ik een fysieke weerstand op.’

Luister je anders dan anderen?

‘Ik ben gevoelig voor geluid, dat is deels aangeboren. Ik ben ook enorm getraind in gedetailleerd luisteren. De klank van iets vind ik boeiender dan het instrument zelf, het arrangement of het type muziek. Het timbre van wat ik hoor, dat is wat me beroert. Tijdens een geweldige Orfeo van Monteverdi, professioneel of niet-­professioneel, kan het timbre me zo raken dat een uitvoering me altijd bijblijft.

Ik kan, als ik in de studio met collega’s werk, vaak niet goed uitleggen waarom een geluid me wel of niet bevalt. Ik ben altijd op zoek naar een bepaald soort geluid, en ik weet niet waarnaar, totdat ik het heb gevonden. Ik verzamel opnames van verschillende geluiden: ­zomergeluiden uit Berlijn, kikkers uit de Amazone en het geluid op Antarctica. Ik zou ze willen bundelen en dan zien wat voor gevoel dat oplevert.’

Wat hoor je graag?

‘De stem van mijn dochter. Wakker worden terwijl de vogels zingen, heerlijk. De stilte vind ik ook fijn. En ik kan er erg van genieten als iets mooi is opgenomen, ik werk graag met goede geluids­technici. Het instrument, de plaatsing van de microfoons, de kabels, alles bij elkaar zorgt ervoor dat een opname kan slagen.

‘Ik begrijp niet dat iedereen naar muziek luistert via zijn smart­phone’

Laatst hoorde ik De vuurvogel van Stravinsky onder Leonard Bernstein; dat begin wanneer de bassen er zo zacht inkomen, prachtig. Dat raakt me evenzeer als een lp van de Engelse band Alt-J. Er gaat ook niets boven een mooie ­drumkit uit de jaren zestig, zeventig. Als de klank goed is zodra je met de kwastjes het trommelvel raakt, is dat een genot.’

Wat wil je liever niet horen?

‘De radio, een verschrikking. Het gebabbel en de kwaliteit van de muziek, ik kan me er niet in vinden. Wat ik ook niet begrijp is dat iedereen naar muziek luistert via zijn smart­phone. Het geluid via die kleine speakers is zo schel, dat is echt slecht voor je gehoor. Als ik iets beluister doe ik dat absoluut via goede speakers.’

Wat is het mooiste dat je ooit gehoord hebt?

‘Afgelopen november was ik bij Bon Iver in de Ziggo Dome. De zanger was halverwege een nummer, ­solozang met gitaar. Het was zo stil in de Dome dat hij stopte met gitaar spelen en alleen nog maar zong. Dat was bijna een religieus moment. Je ziet 17.000 mensen, je voelt dat je met zovelen bent, de energie van al die lichamen, en toch is het doodstil. Wat de kracht van één stem kan doen, echt ongelofelijk.’

Wat zou je mensen ooit nog willen laten horen?

‘Ik zou aan iedereen en aan mezelf een plek op aarde willen laten horen waar je geen menselijke invloed hoort. De pure stilte, die lijkt niet meer te bestaan, dat vind ik zorgelijk. Hoe klinkt het leven als er geen geluiden zouden zijn die worden geproduceerd door techniek, door mensen?’

Wie is Bo Koek?
Bo Koek is een van de artistiek leiders van het artiestencollectief Touki Delphine. In die hoedanig­heid houdt hij zich bezig met het maken van installaties en muziektheater. Daarnaast componeert hij muziek voor theater en televisie. Bo Koek is in zijn hart drummer, opgeleid aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.

Dit artikel wordt u gratis aangeboden door Preludium. Meer lezen? Abonneer dan nu.