7 x helse muziek

1.

Claudio Monteverdi – Vierde bedrijf uit ‘L’Orfeo’ (1607)
De dreigende klanken van de onderwereld, dik aangezet met blaasinstrumenten als zinken en baroktrombones, moeten het publiek bij de première van Monteverdi’s vroege opera L’Orfeo flinke angst aangejaagd hebben.

2.

Hector Berlioz – Slot van ‘La damnation de Faust’ (1846)
Halverwege het vierde bedrijf van Berlioz’ opera wordt Faust door Méphistophélès te paard naar de hel gelokt, waar een demonenkoor Satan prijst. In juni bij De Nationale Opera met het Concertgebouworkest in de bak!

3.

Franz Liszt – diverse werken
Liszt had een ongezonde fascinatie voor duivelse figuren en de hel. Zo schreef hij de Mephisto-Wa­lsen, Eine Faust-Symphonie, Totentanz en de Dante-symfonie. Maar luister ook eens naar de duivels moeilijke Étude transcendental nr. 4, ‘Mazeppa’.

4.

Pjotr Tsjaikovski: Francesca da Rimini (1876)
Omdat Francesca haar man bedroog met zijn broer, zitten de tragische lovers voor eeuwig gevangen in een helse wervelwind. Passie, moord en verdoemenis, met tien fatale klappen op het eind: Tsjaikovski’s ­‘symfonische fantasie naar Dante’ in een notendop. 

5.

Benjamin Britten – Libera me uit ‘War Requiem’ (1961-62)
In het laatste deel van Brittens indrukwekkende War Requiem dwaalt een soldaat door een donkere tunnel. Waar is hij? Plotseling springt een man op. ‘I am the enemy you killed, my friend.’ Oorlog: de hel op aarde.

6.

Ruth Schonthal: The Canticles of Hieronymus (1975)
Schonthal liet zich voor dit expressieve neoromantische pianowerk ­inspireren door het drieluik De tuin der lusten van Jheronimus Bosch
(ca. 1450-1516), waarvan het rechterpaneel de hel verbeeldt.

7.

Louis Andriessen: delen 1-3 uit ‘La Commedia’ (2008)
In deze ‘filmopera’ lijken de negen kringen van Dantes hel verdacht veel op Amsterdamse grachten. Afgelopen maart speelde het Concertgebouworkest het eerste deel, De stad van Dis.