Pianist Yunchan Lim: ‘De perfecte klank zit in je hart’

Sinds hij in 2022 op achttienjarige leeftijd geschiedenis schreef als jongste winnaar ooit van de Cliburn Competition, geldt Yunchan Lim wereldwijd als een sensatie. Critici, collega’s en dirigenten zijn lyri­sch over zijn indrukwekkende techniek in combinatie met de fijngevoelige emotionele lading van zijn spel. Decca Records, waarmee de pianist een exclusief contract heeft, noemt hem een once-in-a-generation talent en in zijn geboorteland Zuid-Korea wordt hij beschreven als het antwoord van de klassieke muziek op de immens populaire K-pop. Terwijl zijn succes toeneemt, probeert de musicus zelf de aandacht voor zijn persoon zo veel mogelijk te vermijden. Hij geeft zelden interviews en ook Preludium krijgt geen gelegenheid hem te spreken. Toch wijden we graag een artikel aan hem. 

‘Van de Koreaanse concurrentiecultuur werd ik diep ongelukkig’

Lim woont sinds 2023 in Boston waar hij studeert aan het New England Conservatory of Music bij pianist Minsoo Sohn, die hem al sinds zijn dertiende onder zijn hoede heeft. Wie de jonge Koreaan online wil leren kennen, ontmoet een bescheiden musicus die zich in gesprekken bedachtzaam uitdrukt om in alle oprechtheid te kunnen antwoorden.

In een uitgebreid interview op de Koreaanse televisie vertelt Lim dat het nooit zijn droom was om beroemd te worden. Hij heeft ook nooit bewust besloten pianist te worden. ‘Ik kon me gewoon niet voorstellen ooit iets anders te doen dan pianospelen; ik hield van muziek maken – heel puur, zonder doel. Misschien speelde ik toen, rond mijn twaalfde, ook wel op mijn best: technisch niet volmaakt, maar natuurlijk en volledig oprecht.’ 

Natuurlijke vrijheid

Lim bewondert het gevoel voor een natuurlijk en levend ritme van de grote pianisten uit de negentiende en twintigste eeuw. Op de playlist die hij samenstelde voor Apple Music Classical (hier te beluisteren) staan onder anderen Vladimir Horowitz, Vladimir Sofronitsky, Youri Egorov en klaveciniste Wanda Landowska. Serge Rachmaninoff staat voor hem bovenaan. ‘Van jongs af aan luisterde ik naar uitvoeringen van Rachmaninoff. Noten die op papier dezelfde lengte hebben speelt hij allemaal verschillend, hij geeft ze stuk voor stuk een andere timing, een subtiele verschuiving. Die natuurlijke vrijheid is door moderne opnametechniek en concourscultuur een beetje verloren gegaan.’

Lim verwijst ook naar Liszts uitleg van de term rubato (de expressieve en ritmische vrijheid van de musicus om het voorgeschreven tempo tijdelijk te negeren). ‘Liszt wees naar een boom: ‘Zie je de stam en de takken? Hoe hard de wind ook waait, die blijven stevig staan, maar de bladeren bewegen vrij in de wind. Dat is rubato.’ Ik bewonder die vrijheid. Soms maak ik ook bewust fouten, omdat ik dan een bepaalde thrill voel.’ 

Ongemak

Het spelen voor publiek en het ontvangen van applaus heeft Lim moeten leren. Het liefst leefde en speelde hij afgesloten van de buitenwereld. ‘Een concertsetting heeft iets onnatuurlijks: het publiek wacht tot de artiest verschijnt, de zaallichten doven en alleen een spot schijnt op het klavier. Het concert begint. Als musicus moet je dan onder grote spanning je emoties in die eerste noot leggen.

Ik zou willen dat het publiek een beetje kletst en iemand zegt: ’Kom, speel eens wat voor ons.’ Als mensen het mooi vinden, klappen ze, en anders niet. Dat voelt comfortabel.’ Als kind voelde Lim zich verlegen onder het enthousiasme van het publiek en het applaus. ‘Nu probeer ik mijn ongemak niet te laten zien, mensen betalen tenslotte voor mijn concerten en maken er tijd voor vrij. Ik wil dat ze van de muziek genieten.’

Ik zou willen dat het publiek een beetje kletst en iemand zegt: ’Kom, speel eens wat voor ons’

In het Koreaanse televisieprogramma geeft Lim een bijzonder inkijkje in zijn manier van studeren: een voortdurend zoekproces waarvoor hij zich volledig moet kunnen afzonderen. Achter de piano begint hij met het zoeken naar de perfecte klank in zijn hoofd. ‘Ik sluit mijn ogen, denk, zoek, totdat ik zeker weet: ja, dát is het. En dan, zonder te kijken, raak ik de piano aan. Soms speel ik een heel andere noot dan bedoeld, maar dat maakt niet uit. Het gaat niet om het indrukken van de juiste toets, maar om het vinden van de klank uit mijn hart. Zo zoek ik het hele stuk verder, van noot tot noot. Soms klinkt het te hard, of te vlak, en weet ik dat het die dag niet lukt. Heel soms vallen de klank in mijn hoofd en de klank die daadwerkelijk uit de piano komt volledig samen. Op dat moment voel ik mijn hart echt bewegen.’

Eenvoudig leven

Lim mist Korea niet en wil alleen voor concerten terug naar zijn geboorteland. In een recent interview met La Repubblica spreekt Lim openhartig over pijnlijke herinneringen aan het opgroeien binnen het veeleisende onderwijssysteem van Korea en de intense concurrentiecultuur. Zijn laatste studiejaren waren zwaar: ‘Alsof ik door de hel ging, met momenten dat ik niet verder wilde leven.’ Toen hij rond zijn zeventiende bekendheid kreeg, oefenden zelfs politici en zakenmensen druk op hem uit. ‘Dat maakte me diep ongelukkig.’ 

Inmiddels leeft Lim een eenvoudig leven in Boston, samen met zijn moeder. Vroeger deed hij niets anders dan pianospelen, nu zoekt hij ook andere mensen op, vooral musici die hij bewondert. ‘Mijn sociale kring is klein, maar ik leer veel van mijn vrienden en hun ideeën over muziek. We laten elkaar opnamen horen, ontdekken nieuw repertoire en soms liggen we op de grond om de muziek echt op ons in te laten werken.’ 

Zijn management probeert de concerten van de veelgevraagde pianist te beperken tot veertig per jaar, zodat hij genoeg tijd heeft om te studeren, nieuw repertoire te leren en te ontspannen. Lim: ‘Ik heb besloten mijn leven helemaal aan muziek te wijden en alles wat daar niet bij hoort los te laten… Ik wil dat mijn muziek diepgang krijgt, en als dat bij het publiek binnenkomt, ben ik tevreden.’