Wat is een symfonisch gedicht?
symfonisch gedicht
Een symfonisch gedicht is een ééndelig orkestwerk dat een gedicht, verhaal of tafereel weergeeft.
Wat is een symfonisch gedicht?
Een symfonisch gedicht is een ééndelig orkestwerk dat een gedicht, verhaal of tafereel weergeeft. Het genre floreerde tussen 1850 en 1900. Een symfonisch gedicht is een voorbeeld van programmatische muziek.
Romantiek
Tijdens de Romantiek raakte het versmelten van verschillende kunstvormen in zwang: muziek, literatuur en schilderkunst beïnvloedden elkaar over en weer. Het symfonisch gedicht is daar een duidelijk voorbeeld van.
De componist volgt hierin het stramien van een bestaand verhaal of gedicht, of verklankt een specifiek tafereel (uit de geschiedenis, de schilderkunst of de natuur). Het onderwerp bepaalt mede de vorm en de opbouw van het stuk. Daarmee onderscheidt het symfonisch gedicht van (delen uit) een symfonie, die meestal niets uitbeelden en puur door het ‘metselwerk’ van verschillende thema’s bijeen wordt gehouden.
Wat is een symfonisch gedicht?
Een symfonisch gedicht is een ééndelig orkestwerk dat een gedicht, verhaal of tafereel weergeeft. Het genre floreerde tussen 1850 en 1900. Een symfonisch gedicht is een voorbeeld van programmatische muziek.
Romantiek
Tijdens de Romantiek raakte het versmelten van verschillende kunstvormen in zwang: muziek, literatuur en schilderkunst beïnvloedden elkaar over en weer. Het symfonisch gedicht is daar een duidelijk voorbeeld van.
De componist volgt hierin het stramien van een bestaand verhaal of gedicht, of verklankt een specifiek tafereel (uit de geschiedenis, de schilderkunst of de natuur). Het onderwerp bepaalt mede de vorm en de opbouw van het stuk. Daarmee onderscheidt het symfonisch gedicht van (delen uit) een symfonie, die meestal niets uitbeelden en puur door het ‘metselwerk’ van verschillende thema’s bijeen wordt gehouden.
Liszt
Nabootsing van natuurgeluiden en het oproepen van buitenmuzikale sferen vind je al in de Barok, maar de schaal van het symfonisch gedicht was nieuw. Als grondlegger geldt Franz Liszt, die in 1848 een ééndelig orkestwerk baseerde op Victor Hugo´s gedicht Ce qu’on entend sur la montagne en daarna nog twaalf ‘symphonische Dichtungen’ schreef.
Anders dan een concertouverture die met een opera samenhangt is een symfonisch gedicht een op zichzelf staand stuk. Componisten die Liszts stramien volgden waren onder anderen César Franck, Camille Saint-Saëns en bovenal Richard Strauss.
Controverse
Liszts ‘uitvinding’ was in Duitsland aanleiding tot een heftige controverse. Conservatieve critici en componisten hechtten aan pure muziek die niet leunde op literatuur of beelden. Daartoe behoorde de criticus Eduard Hanslick, die zich van zijn held Antonin Dvořák afkeerde toen die zich onverwachts op symfonische gedichten toelegde.
Met de ‘Tondichtungen’ van Richard Strauss bereikte het genre een hoogtepunt: zijn anekdotische, bijna filmische verteltrant had geen precedent. Na de Eerste Wereldoorlog keerden de meeste componisten de romantische esthetiek de rug toe en raakte het symfonisch gedicht uit de mode. Tot de laatste beoefenaars behoort Ottorino Respighi.
Liszt
Nabootsing van natuurgeluiden en het oproepen van buitenmuzikale sferen vind je al in de Barok, maar de schaal van het symfonisch gedicht was nieuw. Als grondlegger geldt Franz Liszt, die in 1848 een ééndelig orkestwerk baseerde op Victor Hugo´s gedicht Ce qu’on entend sur la montagne en daarna nog twaalf ‘symphonische Dichtungen’ schreef.
Anders dan een concertouverture die met een opera samenhangt is een symfonisch gedicht een op zichzelf staand stuk. Componisten die Liszts stramien volgden waren onder anderen César Franck, Camille Saint-Saëns en bovenal Richard Strauss.
Controverse
Liszts ‘uitvinding’ was in Duitsland aanleiding tot een heftige controverse. Conservatieve critici en componisten hechtten aan pure muziek die niet leunde op literatuur of beelden. Daartoe behoorde de criticus Eduard Hanslick, die zich van zijn held Antonin Dvořák afkeerde toen die zich onverwachts op symfonische gedichten toelegde.
Met de ‘Tondichtungen’ van Richard Strauss bereikte het genre een hoogtepunt: zijn anekdotische, bijna filmische verteltrant had geen precedent. Na de Eerste Wereldoorlog keerden de meeste componisten de romantische esthetiek de rug toe en raakte het symfonisch gedicht uit de mode. Tot de laatste beoefenaars behoort Ottorino Respighi.