Alfred Desenclos, een Franse componist, is bij het grote publiek nagenoeg onbekend, maar trom­pettisten weten hem te vinden. Dat dankt hij aan zijn Incantation uit 1953. Een dankbaar showpiece met technische bravoure, maar ook muzikale inventiviteit en een scala aan sferen en emoties. Het was het eerste deel van een drieluik – samen met Thrène en Danse – dat Desenclos schreef voor een wedstrijd aan het Parijse Conservatorium, maar dat nu vaak apart wordt uitgevoerd.

Ook deze Légende van George Enescu was de inzending voor een wedstrijd aan het Conservatorium van Parijs, meer bepaald de klas van de beroemde tro­mpettist/­cornettist Merri Franquin. Hij is de ‘legende’ uit de titel, want Franquin speelde een historische rol in de emancipatie van de trompet als solo-­instrument. Enescu studeerde ten tijde van de compositie in Parijs bij Gabriel Fauré en zag er een mooie kans in om zich te doen opmerken, zeker omdat behalve zijn leermeester Fauré ook Paul Dukas in de jury zat. Basis van deze Légende is een brede, ballade-achtige melodie in c klein, die twee keer terugkomt: de eerste keer een octaaf hoger, de tweede keer aan het eind, met demper. Tussendoor geven technische, chromatische passages de solist alle kans tot virtuositeit.

De jonge Britse componiste Dani Howard schreef Continuum voor, en in nauwe samenwerking met Matilda Lloyd. In drie sterk verschillende delen verkennen Howard en Lloyd het concept tijd. De componiste zegt erover: ‘Een eerste deel (vibrant, levendig) bootst de drukte van het dagelijkse leven na, met een gestaag gevoel van eentonigheid. Ons concept van tijd verandert naarmate we ouder worden: naarmate ze voorbijgaat, lijkt ze almaar sneller te gaan. Het tweede deel is een meditatie op dit idee. Een walsachtig derde deel besluit het stuk, waarbij het comfort van het ‘wiegen’ vaak wordt verstoord door verontrustende harmonische verschuivingen.’ In deze rijke en gevarieerde nieuwe compositie vliegt de tijd alvast voorbij.

Het wilde eerst niet goed lukken met The Man I Love van George Gershwin, op tekst van zijn broer Ira. Als The Girl I Love zou het worden gezongen in de musical Lady, Be Good, maar het haalde uiteindelijk het podium niet, net zomin als in twee andere musicals waarvoor het nummer naar voren werd geschoven. Dat lag niet aan de kwaliteit van het lied, tuurlijk niet, maar eerder aan het feit dat het de vaart uit de actie op het toneel zou halen. Intussen was de partituur van The Man I Love aan de overkant van de oceaan beland en werd het een hit in Londen en Parijs. Marion Harris, de eerste bekende witte zangeres die jazz en blues op haar repertoire zette, maakte er in 1928 een opname van en stond zo aan de basis van de ­populariteit. Spoedig daarna pikte ­Louis Armstrong het op en werd The Man I Love ook een klassieker voor trompet; vandaag klinkt het als pianosolo.

Reinhold Glière, de Russische componist met Duitse en Poolse roots, was bij leven een grotere naam in het muziekleven dan nu lijkt. Hij was de privéleraar van ­Sergej Prokofiev (toen elf jaar) en Nikolaj Mjaskovski en was twintig jaar lang compositiedocent aan het conservatorium van Moskou – Chatsjatoerjan, Mosolov en een stoet generatiegenoten trokken aan hem voorbij. Tussendoor werkte Glière aan een klein maar vaak kleurrijk oeuvre. In 1946 schreef hij een van de eerste – zoniet hét eerste – celloconcert dat werd opgedragen aan Mstislav Rostropovitsj, die toen negentien was en opgang maakte als de grote Russische cellovirtuoos. Twee jaar later schreef Glière een ander opmerkelijk solowerk: een concert voor coloratuursopraan en orkest. Een uit de kluiten gewassen vocalise in twee delen, waarvan het langzame deel een dankbaar repertoirestuk is geworden. De grootste coloratuursopranen voerden het wel eens uit of namen het op en ook trompettisten kunnen niet aan de verleiding weerstaan.

Met zijn Goyescas ­componeerde de Spanjaard Enrique ­Granados een reeks van zes virtuoze pianostukken geïnspireerd door schilderijen van zijn land­genoot Francisco Goya (1746-1828). Goyescas wou niet zozeer schilderijen ­verklanken, maar wel impressies oproepen van Goya’s leven, werk en tijd. En uiteraard van Spaanse ­folklore. Er kwam zelfs een opera van, die Granados het leven zou kosten: op de terugweg van de première in New York werd zijn schip tot zinken gebracht. Het populairste stuk uit Goyescas is Het meisje en de nachtegaal. Een prachtige, complexe klaagzang die in het coda wordt becommentarieerd door een nachtegaal.

Net als bij Granados is ook de muziek van Manuel de Falla doordesemd van Spaanse volksmuziek. Niet zo verwonderlijk, aangezien hun gezamenlijke leermeester Felipe Pedrell was, de vader van de moderne Spaanse muziek. Falla werd bovendien beïnvloed door een verblijf van zeven jaar in Parijs, waar hij de groten van die tijd leerde kennen: Maurice Ravel, Claude Debussy, Igor Stravinsky... Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog keerde hij terug naar Madrid, waar hij zijn Siete canciones populares españolas voltooide: zeven korte Spaanse liederen uit Murcia, Aragon en Andalusië, waarbij het derde – Asturiana – en het vijfde – Nana, een slaapliedje – voor rustpunten zorgen.