Wat is modaal?
modaal
Modale muziek gaat uit van andere toonladders dan de bekende majeur- en mineurtoonsoorten van de (westerse) klassieke muziek. Veel volksmuziek is modaal, en sommige modi noemen we kerktoonladders.
Wat is modale muziek?
Modale muziek blijft steeds binnen één toonladder, een zogenaamde modus, met zijn eigen specifieke kenmerken. We zien het in heel veel volksmuziek van over de hele wereld. Ook in de westerse muziek gingen modi vooraf aan de majeur- en mineurtoonsoorten die we sinds de Barok kennen. Bepaalde modi worden ook wel kerktoonladders genoemd, en waren de basis van alle muziek; niet alleen in de kerk, trouwens.
Welke kerktoonladders zijn er?
De kerktoonladders kun je spelen op de witte toetsen van de piano, door te beginnen op verschillende tonen. Als je begint op de toon d krijg je de dorische toonladder; de kleine terts en de grote sext geven dorische muziek een wat melancholiek karakter. Als je begint op de e krijg je de frygische ladder, die ons met zijn typische kleine secunde ‘Spaans’ in de oren klinkt. Op f begint lydisch (een bijna mystiek karakter door de overmatige kwart), op g mixolydisch, op a aeolisch, op b het zeer zeldzame en in onbruik geraakte locrisch, en op c ionisch. In het mineur/majeursysteem dat rond 1600 ontstond werd aeolisch de basis van onze mineurtoonladders, ionisch van de majeurtoonladders.
Wat is modale muziek?
Modale muziek blijft steeds binnen één toonladder, een zogenaamde modus, met zijn eigen specifieke kenmerken. We zien het in heel veel volksmuziek van over de hele wereld. Ook in de westerse muziek gingen modi vooraf aan de majeur- en mineurtoonsoorten die we sinds de Barok kennen. Bepaalde modi worden ook wel kerktoonladders genoemd, en waren de basis van alle muziek; niet alleen in de kerk, trouwens.
Welke kerktoonladders zijn er?
De kerktoonladders kun je spelen op de witte toetsen van de piano, door te beginnen op verschillende tonen. Als je begint op de toon d krijg je de dorische toonladder; de kleine terts en de grote sext geven dorische muziek een wat melancholiek karakter. Als je begint op de e krijg je de frygische ladder, die ons met zijn typische kleine secunde ‘Spaans’ in de oren klinkt. Op f begint lydisch (een bijna mystiek karakter door de overmatige kwart), op g mixolydisch, op a aeolisch, op b het zeer zeldzame en in onbruik geraakte locrisch, en op c ionisch. In het mineur/majeursysteem dat rond 1600 ontstond werd aeolisch de basis van onze mineurtoonladders, ionisch van de majeurtoonladders.
Elke modus heeft twee varianten: in een authentieke modus is de noot waar het gezang op eindigt, de finalis, altijd de laagste noot van de toonladder. Deze modi noem je bij de standaardnamen van de kerktoonladders zoals hierboven. In een plagale modus is de laagste noot van de ladder een kwart onder de finalis. De namen van die modi krijgen het voorvoegsel hypo- (Grieks voor ’onder’). Dan krijg je de hypodorische, hypofrygische, hypolydische en hypomixolydische ladders. Onze moderne oren horen het verschil tussen deze twee ladders bijna niet, omdat majeur- en mineurtoonladders geen verschil maken op basis van de laagste noot van een muziekstuk.
Hoe worden modi tegenwoordig gebruikt?
Modi worden nog altijd veel gebruikt in volksmuziek. Wanneer toegepast in klassieke en popmuziek geven ze een gevoel van puurheid en authenticiteit. Veel stukken van Arvo Pärt zijn bijvoorbeeld modaal.
Elke modus heeft twee varianten: in een authentieke modus is de noot waar het gezang op eindigt, de finalis, altijd de laagste noot van de toonladder. Deze modi noem je bij de standaardnamen van de kerktoonladders zoals hierboven. In een plagale modus is de laagste noot van de ladder een kwart onder de finalis. De namen van die modi krijgen het voorvoegsel hypo- (Grieks voor ’onder’). Dan krijg je de hypodorische, hypofrygische, hypolydische en hypomixolydische ladders. Onze moderne oren horen het verschil tussen deze twee ladders bijna niet, omdat majeur- en mineurtoonladders geen verschil maken op basis van de laagste noot van een muziekstuk.
Hoe worden modi tegenwoordig gebruikt?
Modi worden nog altijd veel gebruikt in volksmuziek. Wanneer toegepast in klassieke en popmuziek geven ze een gevoel van puurheid en authenticiteit. Veel stukken van Arvo Pärt zijn bijvoorbeeld modaal.