Het programma waarmee de wereldberoemde klarinettist ­Sabine Meyer afscheid neemt van het concertpubliek is hoogst origineel. De samenstelling van het trio waarmee ze optreedt, bestaat dan ook niet zoals meer gebruikelijk uit piano, klarinet en viool, maar uit piano, ­klarinet en altviool.

Märchenerzählungen, meestal vertaald als ‘sprookjes’, is een van de laatste kamermuziekwerken die Robert Schumann schreef, voordat hij drie jaar later op 46-jarige leeftijd zou overlijden. Hij componeerde deze karakteristieke miniaturen in drie dagen, zoals hij wel meer kamermuziek in een creatieve roes schreef. Zijn vrouw Clara schreef over Märchenerzählungen in haar dagboek: ‘Vandaag voltooide Schumann vier stukken voor piano, klarinet en altviool en daar was hij erg blij mee. Hij denkt dat deze combinatie zeer romantisch zal zijn.’ Het woord ‘romantisch’ staat hier waarschijnlijk voor ‘geheimzinnig’. Er bestaan op dat moment weinig andere werken voor deze combinatie van instrumenten, behalve Mozarts trio ‘Kegelstatt’.

Schumann hield niet alleen veel van muziek, maar ook van literatuur. Hij schreef al op jonge leeftijd gedichten en artikelen over muziek. Literatuur beïnvloedde zijn muziek, zoals uit de titel Märchenerzählungen blijkt. Schumann hield van het fantasierijke en onvoorspelbare van sprookjes. Toch zijn er geen verwijzingen naar specifieke sprookjes in dit werk terug te vinden. Hoewel de vier stukken bij de eerste keer luisteren misschien de indruk van een willekeurige verzameling maken, vormen ze bij nadere bestudering een evenwichtig geheel, verbonden door een kernmotief. Na het levendige maar niet te snelle eerste deel volgen een mars, een langzaam deel met een ontroerend liefdesduet van de klarinet en altviool en een heroïsche finale.

In veel composities van Béla Bartók klinkt zijn liefde voor volksmuziek door. Hij bezocht jarenlang afgelegen bergstreken en vergeten gehuchten, vooral in Hongarije en Roemenië. Daar zong de boerenbevolking hem (kinder)liedjes voor, die hij optekende of opnam voor wetenschappelijke doeleinden, en die hem inspireerden bij het componeren. 

De Zes Roemeense volksdansen stammen uit Bartóks beginperiode. De zes korte pianostukken zijn gebaseerd op melodieën uit Transsylvanië, een regio in het huidige noorden en westen van Roemenië, bij ons vooral bekend omdat het griezelverhaal Dracula zich daar afspeelt. Het gebied werd in 1920 ingelijfd door Roemenië, waarna Bartók de woorden ‘uit Hongarije’ uit de titel schrapte. De volksdansen uit onder meer Igriş (Hongaars: Egres) en het oude stadje Beiuş (Hongaars: Belényes) werden oorspronkelijk op ­viool of herdersfluit gespeeld. Opvallend zijn de onregelmatige maatsoorten.

Bartóks Zes Roemeense volksdansen komen het best tot hun recht als musici een zekere vrijheid nemen bij de uitvoering ervan, door te vertragen en versnellen. Bartók arrangeerde de piano­stukken later voor orkest en anderen maakten arrangementen voor diverse kleine bezettingen.

Scaramouche is een van meest gespeelde composities van Darius Milhaud. Het stuk kwam voort uit de toneelmuziek die hij eerder had gecomponeerd voor een nieuwe bewerking van Molières Le Médecin volant (‘De vliegende dokter’). 

Milhaud schreef Scaramouche oorspronkelijk voor twee piano’s, maar bewerkte het stuk later voor altsaxofoon en piano of orkest, en daarna ook voor klarinet, op verzoek van Benny Goodman, de ‘King of Swing’. Het is weinig verwonderlijk dat Goodman dit werk vol aanstekelijke ritmes graag speelde. Milhaud componeerde Scaramouche na zijn verblijf in Rio de Janeiro en het laatste deel Brasileira doet aan een samba denken.

Dmitri Sjostakovitsj was een muzikaal wonderkind dat zijn studie aan het conservatorium van Sint-Petersburg al op dertienjarige leeftijd begon. Hij moest als zestien­jarige in filmhuizen op de piano stomme films begeleiden om in het levensonderhoud van zijn familie te voorzien, werk waar hij later met weerzin op terugkeek. 

Sjostakovitsj leefde lange tijd onder het juk van het Sovjetregime, wat zijn bestaan als componist en mens onzeker maakte. Ook muziek was politiek. Het ene moment was hij een megaster waar het Sovjetregime graag mee pronkte, het volgende moment, zoals na een uitvoering van zijn populaire opera Lady Macbeth uit het district Mtsensk, keerde Stalin zich plotseling tegen hem en moest Sjostakovitsj vrezen voor zijn leven. Hij had daarna altijd een gepakte koffer bij de deur klaarstaan, voor als hij plotseling moest vluchten.

Om zijn rekeningen te kunnen betalen was Sjostakovitsj lange tijd genoodzaakt film- en toneelmuziek te componeren. Hij schreef muziek voor minstens 36 films. Om zijn inkomen verder aan te vullen liet hij suites hieruit uitgeven, die vervolgens weer vaak werden bewerkt voor uitvoeringen in huiskamers en op scholen. Zo ontstond ook de bundeling Vijf stukken voor twee violen en piano – waaruit drie delen nu dan weer klinken op klarinet, altviool en piano.

Hoewel de meeste mensen de Duitse, in romantische stijl componerende Max Bruch alleen kennen van zijn Eerste viool­concert en Kol Nidrei voor cello en orkest schreef hij ongeveer tweehonderd werken. Bruch stond zijn hele leven in de schaduw van componisten als Johannes Brahms, Gustav Mahler, Franz Liszt en Richard Wagner, van wie vooral de laatste drie veel vernieuwender waren dan hij. 

De Acht Stücke voor klarinet, ­altviool en piano schreef Bruch voor zijn zoon Max Felix, die een professioneel klarinettist was. Dit werk doet velen vast aan Brahms’ bekende Klarinettrio denken, maar daarnaast is de invloed van Schumann te horen in de snel wisselende stemmingen en de verscheidenheid aan klankkleuren.