Op bezoek bij onze papierfabriek in Zweden
door Janneke Boeser 08 nov. 2025 08 november 2025
De redactie reisde af naar het dorpje Munkedal, Zweden om met eigen ogen te zien hoe ons kenmerkende matte papier wordt gemaakt. Daar kwamen we er ook achter wat toch dat FSC-logootje in het colofon van een blad of boek betekent.
Eerst dat logootje. FSC staat voor Forest Stewardship Council, een organisatie die verantwoord gebruik van hout als grondstof bevordert en controleert. In dit geval voor het papier waarop Preludium gedrukt is. Het staat er niet zomaar, de papierproducent moet zich aan tal van milieuvoorschriften houden om het te mogen gebruiken.
Met onze drukwerkcoördinator Tim Beijer en een groepje redacteuren en vormgevers van Nederlandse uitgeverijen reizen we naar het dorpje Munkedal, gelegen aan een zalmrijk riviertje zo’n 100 kilometer ten noorden van Göteborg. Daar bevindt zich Arctic Paper, de fabriek die het ongestreken papier maakt waarop dit verhaal gedrukt is. Het ligt te midden van natuurgebieden, wat milieubewust produceren en transporteren tot hoogste prioriteit heeft gemaakt.
We worden daarover dan ook uitgebreid bijgepraat tijdens een bezoek in de schemering aan een nabijgelegen natuurreservaat, en de volgende ochtend in de fabriek. Trots wordt verteld dat de papierfabriek een van de schoonste ter wereld is. Zo’n jaar of dertig geleden was de slechte waterkwaliteit rond de fabriek aanleiding om werk te maken van schonere productiemethodes. Tegenwoordig is de productie zo goed als circulair en CO2-neutraal, aangedreven door een waterkrachtcentrale. Het water voor de papierproductie wordt gezuiverd en grotendeels hergebruikt. Per kilo papier wordt zo’n drie tot vijf liter water gebruikt. In de fraai aangelegde tuin bij het complex liggen een paar grote vijvers, waar bacteriën het afvalwater zuiveren.
Cellulose, klei of calciumcarbonaat, lijm en schoon water: dat heb je nodig om papier te maken. Pap maken, vermalen, in een vorm gieten, ontwateren, persen, drogen, aanbrengen van een waterwerend lijmlaagje, opnieuw drogen, opnieuw persen – en klaar. Dan ben je dus een immense fabriekshal verder, met indrukwekkende machines en robots die het werk doen. Mensen zie je nauwelijks op de fabrieksvloer; die komen alleen – en dan in groten getale – tevoorschijn als er averij is. Of als iemand het flitslicht op z’n camera vergeet uit te zetten. Daarvan slaat de machinerie namelijk op tilt.
Uw redacteur vergat het niet. QED.
Fabrieksterrein
Eerst dat logootje. FSC staat voor Forest Stewardship Council, een organisatie die verantwoord gebruik van hout als grondstof bevordert en controleert. In dit geval voor het papier waarop Preludium gedrukt is. Het staat er niet zomaar, de papierproducent moet zich aan tal van milieuvoorschriften houden om het te mogen gebruiken.
Met onze drukwerkcoördinator Tim Beijer en een groepje redacteuren en vormgevers van Nederlandse uitgeverijen reizen we naar het dorpje Munkedal, gelegen aan een zalmrijk riviertje zo’n 100 kilometer ten noorden van Göteborg. Daar bevindt zich Arctic Paper, de fabriek die het ongestreken papier maakt waarop dit verhaal gedrukt is. Het ligt te midden van natuurgebieden, wat milieubewust produceren en transporteren tot hoogste prioriteit heeft gemaakt.
We worden daarover dan ook uitgebreid bijgepraat tijdens een bezoek in de schemering aan een nabijgelegen natuurreservaat, en de volgende ochtend in de fabriek. Trots wordt verteld dat de papierfabriek een van de schoonste ter wereld is. Zo’n jaar of dertig geleden was de slechte waterkwaliteit rond de fabriek aanleiding om werk te maken van schonere productiemethodes. Tegenwoordig is de productie zo goed als circulair en CO2-neutraal, aangedreven door een waterkrachtcentrale. Het water voor de papierproductie wordt gezuiverd en grotendeels hergebruikt. Per kilo papier wordt zo’n drie tot vijf liter water gebruikt. In de fraai aangelegde tuin bij het complex liggen een paar grote vijvers, waar bacteriën het afvalwater zuiveren.
Cellulose, klei of calciumcarbonaat, lijm en schoon water: dat heb je nodig om papier te maken. Pap maken, vermalen, in een vorm gieten, ontwateren, persen, drogen, aanbrengen van een waterwerend lijmlaagje, opnieuw drogen, opnieuw persen – en klaar. Dan ben je dus een immense fabriekshal verder, met indrukwekkende machines en robots die het werk doen. Mensen zie je nauwelijks op de fabrieksvloer; die komen alleen – en dan in groten getale – tevoorschijn als er averij is. Of als iemand het flitslicht op z’n camera vergeet uit te zetten. Daarvan slaat de machinerie namelijk op tilt.
Uw redacteur vergat het niet. QED.
Fabrieksterrein
-
Fabrieksterrein
Foto: Janneke Boeser
Fabrieksterrein
Foto: Janneke Boeser
-
Fabrieksterrein
Foto: Janneke Boeser
Fabrieksterrein
Foto: Janneke Boeser
De papiermolen van Munkedal werd gesticht in 1871.
Plakje Hout
De papiermolen van Munkedal werd gesticht in 1871.
Plakje Hout
-
Plakje hout
Foto: Janneke Boeser
Plakje hout
Foto: Janneke Boeser
-
Plakje hout
Foto: Janneke Boeser
Plakje hout
Foto: Janneke Boeser
Van een productieboom wordt alles gebruikt: het grootste deel is voor de bouw, de randjes zijn voor de papierproductie.
Pap
Van een productieboom wordt alles gebruikt: het grootste deel is voor de bouw, de randjes zijn voor de papierproductie.
Pap
-
Pap
Foto: Janneke Boeser
Pap
Foto: Janneke Boeser
-
Pap
Foto: Janneke Boeser
Pap
Foto: Janneke Boeser
Houtpulp wordt gemaakt van cellulose. Arctic Paper maakt die deels zelf door hout te ontdoen van pectine en harsen. Van de pulp wordt pap gemaakt.
Productieketen
Houtpulp wordt gemaakt van cellulose. Arctic Paper maakt die deels zelf door hout te ontdoen van pectine en harsen. Van de pulp wordt pap gemaakt.
Productieketen
-
Productieketen
Foto: Janneke Boeser
Productieketen
Foto: Janneke Boeser
-
Productieketen
Foto: Janneke Boeser
Productieketen
Foto: Janneke Boeser
In de hal is een groot deel van het productieproces aan het oog onttrokken, enerzijds zodat er geen vuil in het radarwerk belandt, anderszijds om de herrie van de machines te dempen.
In de droger
In de hal is een groot deel van het productieproces aan het oog onttrokken, enerzijds zodat er geen vuil in het radarwerk belandt, anderszijds om de herrie van de machines te dempen.
In de droger
-
In de droger
Foto: Janneke Boeser
In de droger
Foto: Janneke Boeser
-
In de droger
Foto: Janneke Boeser
In de droger
Foto: Janneke Boeser
Een van de plekken waar een stukje van het maakproces te zien is. Met infrarood licht wordt het papier gedroogd.
Onder de guillotine
Een van de plekken waar een stukje van het maakproces te zien is. Met infrarood licht wordt het papier gedroogd.
Onder de guillotine
-
Onder de guillotine
Foto: Janneke Boeser
Onder de guillotine
Foto: Janneke Boeser
-
Onder de guillotine
Foto: Janneke Boeser
Onder de guillotine
Foto: Janneke Boeser
Ook het Preludium-papier wordt op maat gesneden. De papierrestjes belanden in de verbrandingsoven, waarmee energie wordt opgewekt.
Spiegeltje spiegeltje
Ook het Preludium-papier wordt op maat gesneden. De papierrestjes belanden in de verbrandingsoven, waarmee energie wordt opgewekt.
Spiegeltje spiegeltje
-
Spiegeltje spiegeltje
Foto: Janneke Boeser
Spiegeltje spiegeltje
Foto: Janneke Boeser
-
Spiegeltje spiegeltje
Foto: Janneke Boeser
Spiegeltje spiegeltje
Foto: Janneke Boeser
Voor ieders veiligheid hangen er bolle spiegels aan het plafond. Iedereen op de werkvloer draagt helmen en gele hesjes.
Papierlasagne
Voor ieders veiligheid hangen er bolle spiegels aan het plafond. Iedereen op de werkvloer draagt helmen en gele hesjes.
Papierlasagne
-
Papierlasagne
Foto: Janneke Boeser
Papierlasagne
Foto: Janneke Boeser
-
Papierlasagne
Foto: Janneke Boeser
Papierlasagne
Foto: Janneke Boeser
Het papier wordt fraai verpakt en geleverd in vellen.
Op rolletjes
Het papier wordt fraai verpakt en geleverd in vellen.
Op rolletjes
-
Op rolletjes
Foto: Janneke Boeser
Op rolletjes
Foto: Janneke Boeser
-
Op rolletjes
Foto: Janneke Boeser
Op rolletjes
Foto: Janneke Boeser
Het papier wordt ook op rol geleverd. En iemand kon het niet laten…
Helofytenfilter
Het papier wordt ook op rol geleverd. En iemand kon het niet laten…
Helofytenfilter
-
Helofytenfilter
Foto: Janneke Boeser
Helofytenfilter
Foto: Janneke Boeser
-
Helofytenfilter
Foto: Janneke Boeser
Helofytenfilter
Foto: Janneke Boeser
Een van de vijvers waarin het afvalwater wordt gezuiverd door bacteriën. Extra zuurstof in het water bevordert het omzettingsproces.
Een van de vijvers waarin het afvalwater wordt gezuiverd door bacteriën. Extra zuurstof in het water bevordert het omzettingsproces.
Zo bereiden musici van het Concertgebouworkest zich voor
Gitaarbouwer Otto Vowinkel: ‘Eigenlijk heb ik twee linkerhanden’
Concertgebouworkest op reis (slot): werken of spelen?
Geheimen van de Grote Zaal
Geheimen van de Kleine Zaal
Zo pak je een orkest in voor een tournee
De kelder van Het Concertgebouw
De zolder op
Componisten op de bok
De slagwerkkamer
