Nog geen account of wachtwoord vergeten? Klik hier

Wat is een melodie?

melodie

Een melodie is een opeenvolging van tonen die klinkt als een geheel, mede door toevoeging van ritme.

Wat is een melodie?

Melodie komt van het Griekse woord μελῳδία (melodia) wat ‘zang’ of ‘zingen’ betekent, en is een opeenvolging van tonen die klinkt als een geheel. Woorden die ongeveer hetzelfde betekenen als melodie zijn ‘zanglijn’, ‘deuntje’ of ‘wijsje’. Als er door variatie in toonhoogten en toonduur binnen een bepaald ritme een muzikale lijn bestaat die ‘aanvoelt als een eenheid’, kun je spreken van een melodie.

Een hardere definitie van melodie is lastig te maken, maar niet veel mensen zullen ontkennen dat de tonen van – bijvoorbeeld – ‘Op een grote paddenstoel’ logisch bij elkaar horen. Niet elke opeenvolging van tonen voelt als een muzikale eenheid. Het maken van een mooie melodie is een van de uitingen van de kunst en kunde van een componist.

In de klassieke muziek wordt een melodie vaak aangeduid als een ‘thema’. Zo'n thema vormt vaak de basis van een deel van een compositie, en komt, met kleine variaties, regelmatig terug. 

Zijn er verschillende manieren om een melodie te gebruiken?

Gelukkig wel, anders was het antwoord op deze vraag snel gegeven. Er zijn oneindig veel melodieën mogelijk – dat is een van de redenen dat er zo veel muziek bestaat en ook nog steeds gemaakt kan worden. Maar er zijn ook veel manieren om een melodie te gebruiken.

In meerstemmige westerse klassieke muziek is muziek vaak harmonisch uitgedacht. Dat wil zeggen dat je één melodie hoort bovenop een harmonisch fundament van akkoordtonen, die de melodie een ‘kleur’, een ‘gevoel’ of een ‘lading’ meegeven. Veel barokmuziek is daarentegen juist ‘melodisch’ uitgedacht: verschillende individuele melodieën worden daar ‘gestapeld’ tot een meerstemmig geheel. Dat wordt ook wel contrapunt genoemd.

In popmuziek wordt melodie vaak ingezet om een verschil te maken tussen het refrein en de verschillende coupletten. In een popliedje hoor je aan de melodie meteen of het refrein, of een van de coupletten klinkt.

Buiten Europa speelt melodie vaak een andere rol in muziek; soms belangrijker, soms minder belangrijk. In sommige muzikale culturen ligt de nadruk bijvoorbeeld veel sterker op ritme, en speelt melodie een kleine rol. In de muziek uit het Midden-Oosten en Azië kan de nadruk juist heel sterk op de combinatie van ritme en melodie liggen. Midden-Oosterse muziek kent traditioneel bijvoorbeeld geen harmonische opbouw, maar stapelt laagjes van variaties van dezelfde melodie op elkaar tot een zogenaamd heterofoon geheel.

Wat is een melodie?

Melodie komt van het Griekse woord μελῳδία (melodia) wat ‘zang’ of ‘zingen’ betekent, en is een opeenvolging van tonen die klinkt als een geheel. Woorden die ongeveer hetzelfde betekenen als melodie zijn ‘zanglijn’, ‘deuntje’ of ‘wijsje’. Als er door variatie in toonhoogten en toonduur binnen een bepaald ritme een muzikale lijn bestaat die ‘aanvoelt als een eenheid’, kun je spreken van een melodie.

Een hardere definitie van melodie is lastig te maken, maar niet veel mensen zullen ontkennen dat de tonen van – bijvoorbeeld – ‘Op een grote paddenstoel’ logisch bij elkaar horen. Niet elke opeenvolging van tonen voelt als een muzikale eenheid. Het maken van een mooie melodie is een van de uitingen van de kunst en kunde van een componist.

In de klassieke muziek wordt een melodie vaak aangeduid als een ‘thema’. Zo'n thema vormt vaak de basis van een deel van een compositie, en komt, met kleine variaties, regelmatig terug. 

Zijn er verschillende manieren om een melodie te gebruiken?

Gelukkig wel, anders was het antwoord op deze vraag snel gegeven. Er zijn oneindig veel melodieën mogelijk – dat is een van de redenen dat er zo veel muziek bestaat en ook nog steeds gemaakt kan worden. Maar er zijn ook veel manieren om een melodie te gebruiken.

In meerstemmige westerse klassieke muziek is muziek vaak harmonisch uitgedacht. Dat wil zeggen dat je één melodie hoort bovenop een harmonisch fundament van akkoordtonen, die de melodie een ‘kleur’, een ‘gevoel’ of een ‘lading’ meegeven. Veel barokmuziek is daarentegen juist ‘melodisch’ uitgedacht: verschillende individuele melodieën worden daar ‘gestapeld’ tot een meerstemmig geheel. Dat wordt ook wel contrapunt genoemd.

In popmuziek wordt melodie vaak ingezet om een verschil te maken tussen het refrein en de verschillende coupletten. In een popliedje hoor je aan de melodie meteen of het refrein, of een van de coupletten klinkt.

Buiten Europa speelt melodie vaak een andere rol in muziek; soms belangrijker, soms minder belangrijk. In sommige muzikale culturen ligt de nadruk bijvoorbeeld veel sterker op ritme, en speelt melodie een kleine rol. In de muziek uit het Midden-Oosten en Azië kan de nadruk juist heel sterk op de combinatie van ritme en melodie liggen. Midden-Oosterse muziek kent traditioneel bijvoorbeeld geen harmonische opbouw, maar stapelt laagjes van variaties van dezelfde melodie op elkaar tot een zogenaamd heterofoon geheel.