Wie is Robert Schumann?
Robert Schumann
componist
Robert Schumann was een Duitse componist en criticus uit de Romantiek. Hij schreef in allerlei genres, maar van zijn hand kwam vooral pianomuziek.
Welke opleiding kreeg Robert Schumann?
Robert Schumann werd geboren op 8 juni 1810 in Zwickau. Zijn vader August was handelaar, publicist, schrijver en vertaler van boeken; zijn moeder Johanne Christiane was amateurzangeres. Schumann genoot uitgebreid en divers onderwijs: literatuur, poëzie en zelfs politicologie behoorden tot het curriculum.
Als kind genoot Schumann ook al van muziek: hij speelde piano en richtte op zijn dertiende zelfs een schoolorkestje op dat bij hem thuis repeteerde. Ook componeerde hij al een beetje, hoewel poëzie toen zijn voorkeur had.
Vader August – die een muzikale carrière voor zijn zoon wel zag zitten – overleed toen Schumann slechts zestien jaar oud was. Johanne Christiane stond erop dat haar zoon rechten ging studeren, wat Schumann met tegenzin deed: hij maakte anders geen aanspraak op zijn erfenis. In een brief klaagde hij tegen zijn moeder: ‘Als ik het bij rechten moet houden, schiet ik mezelf nog dood van verveling’.
Toch vertrok hij voor een rechtenstudie naar de universiteit van Leipzig, waar hij ook pianoleraar Friedrich Wieck leerde kennen, die hem enkele lessen gaf. Toen Schumann in 1830 violist Niccolò Paganini hoorde spelen, gooide hij het roer om. Hij nam opnieuw pianolessen bij Friedrich Wieck, die hem ervan overtuigde dat hij een groot pianist kon worden. Na een handblessure moest Schumann dat idee laten varen. Hij legde zich toe op compositie en nam les bij componist en dirigent Heinrich Dorn.
Robert en Clara Schumann: het verboden huwelijk
Al in 1832 hoorde Robert Schumann een concert van Wiecks dochter, het wonderkind Clara – dan 13 jaar oud. Na een korte relatie met Ernestine von Fricken (door Schumann aan de kant gezet omdat ze een onwettig kind bleek en daardoor geen bruidsschat meebracht) werd hij verliefd op Clara, dan 15. Toen vader Wieck hier lucht van kreeg, verbood hij de twee contact te hebben. Pas één dag voor Clara's 21ste verjaardag in 1840, en na tussenkomst van een rechter kan het huwelijk worden voltrokken.
Clara had als Clara Schumann een grote impact op Robert. Ze was zelf een begenadigd componist en wereldberoemd concertpianiste: samen toerden ze door Europa, met Clara achter de piano en Robert op de bok. Onderzoek suggereert dat Clara hielp met het componeren van stukken als het Pianoconcert; haar handschrift staat in de originele partituur.
-
Robert Schumann
Lithografie door Josef Kriehuber (1839)
Robert Schumann
Lithografie door Josef Kriehuber (1839)
-
Robert en Clara Schumann
Lithographie van Eduard Kaiser (1847)
Robert en Clara Schumann
Lithographie van Eduard Kaiser (1847)
-
Robert Schumann
Lithografie door Josef Kriehuber (1839)
Robert Schumann
Lithografie door Josef Kriehuber (1839)
-
Robert en Clara Schumann
Lithographie van Eduard Kaiser (1847)
Robert en Clara Schumann
Lithographie van Eduard Kaiser (1847)
Geniale ambities
Uit brievencorrespondentie en latere ooggetuigenverslagen kunnen we opmaken dat de jonge Robert gefascineerd was door literaire en muzikale 'genieën' en er zelf ook een wilde zijn. Zo heeft hij ooit een compleet krantenartikel over leeftijdsgenoot Felix Mendelssohn – als tiener al beroemd – volledig overgeschreven in een notitieboekje.
Na zijn rechtenstudie besloot Schumann zich volledig toe te leggen op het componeren en musiceren. Met Friedrich Wieck als leermeester hoopte hij concertpianist te kunnen worden; een zichzelf toegebrachte handblessure, in een poging zijn vingers verder te kunnen strekken, gooide roet in het eten.
Schumann zocht een vervangende carrière als muziekcriticus. In 1834 richtte hij in Leipzig het Neue Zeitschrift für Musik op, een platform dat hij onder andere gebruikte voor het bewieroken van onbekende jonge componisten als Fryderyk Chopin en Johannes Brahms.
Nieuw jaar, nieuw genre
Tot 1840 componeerde Schumann enkel pianomuziek. Hierna, onder de bezielende leiding van Clara, begon hij zich toe te leggen op andere genres. Vreemd genoeg deed hij er veelal eentje per jaar: in 1840 waren het Lieder, in 1841 symfonieën, van 1842-43 kamermuziek, oratorio in 1843, et cetera.
'Als ik het bij rechten moet houden, schiet ik mezelf nog dood van verveling.'
Net als zijn leeftijdgenoot Mendelssohn hield Schumann zich bezig met de muziek van Johann Sebastian Bach, muziek die toen in het algemeen als hopeloos ouderwets werd gezien. Deze invloed is vooral terug te horen in zijn kamermuziek: in zijn pianotrio’s uit 1847 bijvoorbeeld zitten veel passages die duidelijk zijn geïnspireerd op bachiaanse polyfonie.
Gekte en dood
Tegen het einde van zijn leven kreeg Schumann steeds meer mentale problemen, waarschijnlijk deels ten gevolge van syfilis. Hiernaast was depressie een familiekwaal.
In februari 1854 deed Schumann een zelfmoordpoging door in de Rijn te springen. Omstanders die op dat moment carnaval vierden konden hem er echter op tijd uit halen. Hij werd opgenomen in een gesticht nabij Bonn, waar hij op 29 juli 1856 kwam te overlijden. Zijn vrouw Clara stopte hierop met componeren, hoewel ze bleef optreden en lesgeven.
Geniale ambities
Uit brievencorrespondentie en latere ooggetuigenverslagen kunnen we opmaken dat de jonge Robert gefascineerd was door literaire en muzikale 'genieën' en er zelf ook een wilde zijn. Zo heeft hij ooit een compleet krantenartikel over leeftijdsgenoot Felix Mendelssohn – als tiener al beroemd – volledig overgeschreven in een notitieboekje.
Na zijn rechtenstudie besloot Schumann zich volledig toe te leggen op het componeren en musiceren. Met Friedrich Wieck als leermeester hoopte hij concertpianist te kunnen worden; een zichzelf toegebrachte handblessure, in een poging zijn vingers verder te kunnen strekken, gooide roet in het eten.
Schumann zocht een vervangende carrière als muziekcriticus. In 1834 richtte hij in Leipzig het Neue Zeitschrift für Musik op, een platform dat hij onder andere gebruikte voor het bewieroken van onbekende jonge componisten als Fryderyk Chopin en Johannes Brahms.
Nieuw jaar, nieuw genre
Tot 1840 componeerde Schumann enkel pianomuziek. Hierna, onder de bezielende leiding van Clara, begon hij zich toe te leggen op andere genres. Vreemd genoeg deed hij er veelal eentje per jaar: in 1840 waren het Lieder, in 1841 symfonieën, van 1842-43 kamermuziek, oratorio in 1843, et cetera.
'Als ik het bij rechten moet houden, schiet ik mezelf nog dood van verveling.'
Net als zijn leeftijdgenoot Mendelssohn hield Schumann zich bezig met de muziek van Johann Sebastian Bach, muziek die toen in het algemeen als hopeloos ouderwets werd gezien. Deze invloed is vooral terug te horen in zijn kamermuziek: in zijn pianotrio’s uit 1847 bijvoorbeeld zitten veel passages die duidelijk zijn geïnspireerd op bachiaanse polyfonie.
Gekte en dood
Tegen het einde van zijn leven kreeg Schumann steeds meer mentale problemen, waarschijnlijk deels ten gevolge van syfilis. Hiernaast was depressie een familiekwaal.
In februari 1854 deed Schumann een zelfmoordpoging door in de Rijn te springen. Omstanders die op dat moment carnaval vierden konden hem er echter op tijd uit halen. Hij werd opgenomen in een gesticht nabij Bonn, waar hij op 29 juli 1856 kwam te overlijden. Zijn vrouw Clara stopte hierop met componeren, hoewel ze bleef optreden en lesgeven.
Bijgewerkt op dinsdag 10 januari 2023