De Gift: muziek voor gehandicapte kinderen
door Joost Galema 01 apr. 2017 01 april 2017
Muziek doet wonderen, ook bij verstandelijk gehandicapten. Dat blijkt elke keer weer bij de Cordaan-concerten. ‘Er stond een vader na afloop huilend in de gang. Zijn dochter, met wie hij nooit contact kon krijgen, had tijdens het concert zomaar zijn hand gepakt.’
Eén dorp in Nederland kan zich erop beroemen dat alle basisschoolleerlingen er naar Het Rijksmuseum zijn geweest: Nunspeet. Dat dankt het aan Titia van den Broek, een nazaat van François Molijn, oprichter van de Veluvine Verffabrieken. Hij kwam aan het slot van de negentiende eeuw naar de Veluwe met niet alleen een industriële agenda, maar ook met een plan om sociaal iets voor de gemeenschap te betekenen.
Hij streed tegen de materiële en culturele armoede in het dorp. Landelijk beijverden Molijn en zijn vrouw zich voor het algemeen kiesrecht, de vrouwenemancipatie en kinderen in achterstandswijken. Geheel in de lijn van het Molijn-gedachtengoed schonk kleindochter Titia van den Broek zo’n elf jaar geleden een miljoen euro uit het familiefortuin aan Het Concertgebouw Fonds.
Doel van de schenking was om de muziektempel toegankelijk te maken voor kansarme kinderen, met een sociale of lichamelijke handicap, die anders nooit in Het Concertgebouw zouden komen. Haar initiatief kreeg navolging met nog twee schenkingen, van Norma Sijthoff en Corrie Bleekemolen, bedoeld om dubbel – zowel fysiek als verstandelijk – gehandicapte kinderen de kans te geven kennis te maken met klassieke muziek in Het Concertgebouw. Met die ondersteuning vinden onder meer de Cordaan-concerten plaats, in de Koorzaal.
Wonderen
Ruim een decennium geleden sloegen Het Concertgebouw, het Nederlands Philharmonisch Orkest en de Amsterdamse zorginstelling Cordaan de handen in elkaar om concerten te organiseren voor kinderen en jongeren met een beperking, van wie het merendeel – door snelle overprikkeling – nooit een gewoon bezoek aan Het Concertgebouw zou kunnen brengen. NedPhO-fagottist Remko Edelaar was er vanaf het begin bij. ‘Voor mij begon het toen we met het orkest begonnen aan NedPhO Go, een initiatief om niet alleen culturele maar ook maatschappelijke betekenis aan muziek te geven.
'De noten laten hen even uit een gesloten wereld breken'
Bij ons eerste concert in de Grote Zaal zat er in het publiek een jonge autist die – door een traumatische ervaring – al jaren alleen naar de grond keek. Maar de muziek fascineerde hem. Wat speelde zich daar af op het podium? Hij kon het slechts horen, maar hij wilde het ook zien. En dus hief hij zijn hoofd op, en bevrijdde zich van zijn trauma. Een ervaring die zoveel indruk op mij maakte dat ik besloot ook in een instelling voor verstandelijk gehandicapten te gaan spelen.’
Een van de drijvende krachten achter de Cordaan-concerten is Norma Sijthoff. Haar jongste zoon Hille had het downsyndroom. Over haar inmiddels overleden kind schreef ze het boek Hille. Zij ervoer aan den lijve hoeveel meer ‘downers’ kunnen, als ze op een goede manier worden gestimuleerd. En muziek verricht in dat geval wonderen, ziet en hoort Anja van Keulen, hoofd Educatie en Participatie van Het Concertgebouw.
Eén dorp in Nederland kan zich erop beroemen dat alle basisschoolleerlingen er naar Het Rijksmuseum zijn geweest: Nunspeet. Dat dankt het aan Titia van den Broek, een nazaat van François Molijn, oprichter van de Veluvine Verffabrieken. Hij kwam aan het slot van de negentiende eeuw naar de Veluwe met niet alleen een industriële agenda, maar ook met een plan om sociaal iets voor de gemeenschap te betekenen.
Hij streed tegen de materiële en culturele armoede in het dorp. Landelijk beijverden Molijn en zijn vrouw zich voor het algemeen kiesrecht, de vrouwenemancipatie en kinderen in achterstandswijken. Geheel in de lijn van het Molijn-gedachtengoed schonk kleindochter Titia van den Broek zo’n elf jaar geleden een miljoen euro uit het familiefortuin aan Het Concertgebouw Fonds.
Doel van de schenking was om de muziektempel toegankelijk te maken voor kansarme kinderen, met een sociale of lichamelijke handicap, die anders nooit in Het Concertgebouw zouden komen. Haar initiatief kreeg navolging met nog twee schenkingen, van Norma Sijthoff en Corrie Bleekemolen, bedoeld om dubbel – zowel fysiek als verstandelijk – gehandicapte kinderen de kans te geven kennis te maken met klassieke muziek in Het Concertgebouw. Met die ondersteuning vinden onder meer de Cordaan-concerten plaats, in de Koorzaal.
Wonderen
Ruim een decennium geleden sloegen Het Concertgebouw, het Nederlands Philharmonisch Orkest en de Amsterdamse zorginstelling Cordaan de handen in elkaar om concerten te organiseren voor kinderen en jongeren met een beperking, van wie het merendeel – door snelle overprikkeling – nooit een gewoon bezoek aan Het Concertgebouw zou kunnen brengen. NedPhO-fagottist Remko Edelaar was er vanaf het begin bij. ‘Voor mij begon het toen we met het orkest begonnen aan NedPhO Go, een initiatief om niet alleen culturele maar ook maatschappelijke betekenis aan muziek te geven.
'De noten laten hen even uit een gesloten wereld breken'
Bij ons eerste concert in de Grote Zaal zat er in het publiek een jonge autist die – door een traumatische ervaring – al jaren alleen naar de grond keek. Maar de muziek fascineerde hem. Wat speelde zich daar af op het podium? Hij kon het slechts horen, maar hij wilde het ook zien. En dus hief hij zijn hoofd op, en bevrijdde zich van zijn trauma. Een ervaring die zoveel indruk op mij maakte dat ik besloot ook in een instelling voor verstandelijk gehandicapten te gaan spelen.’
Een van de drijvende krachten achter de Cordaan-concerten is Norma Sijthoff. Haar jongste zoon Hille had het downsyndroom. Over haar inmiddels overleden kind schreef ze het boek Hille. Zij ervoer aan den lijve hoeveel meer ‘downers’ kunnen, als ze op een goede manier worden gestimuleerd. En muziek verricht in dat geval wonderen, ziet en hoort Anja van Keulen, hoofd Educatie en Participatie van Het Concertgebouw.
‘Begeleiders vertellen ons dat mensen die al jaren zwijgen tijdens het concert plotseling hun stem verheffen en dat anderen voor het eerst van hun leven oogcontact maken. Een regelmatige bezoeker van Het Concertgebouw kon zijn dochter nooit meenemen. Door haar beperking lukte het hem niet om haar te bereiken. Maar gedurende een Cordaan-concert pakte ze onverwacht zijn hand vast: na al die jaren een eerste vorm van echt contact.’
Prikkels
In de weken voorafgaand aan een Cordaan-concert worden de bezoekers zorgvuldig voorbereid. ‘Want het is een dag waarop ze ongewoon veel prikkels moeten verwerken: de busreis, een plek waar ze nooit komen, nieuwe gezichten, de Koorzaal, de muziek’, zegt Van Keulen. ‘Daarom komen de musici van tevoren langs in de instellingen en oefenen de begeleiders de muziek met hen. Eén lied vormt altijd de rode draad van het concert. Nu is dat bijvoorbeeld In de maneschijn.’ De musici spelen uit het hoofd, zodat ze zich vrij kunnen bewegen en contact kunnen maken.
‘Het is mooi om te zien wat muziek doet als het ongefilterd binnenkomt. Deze kinderen en jongeren dirigeren, zingen, springen en dansen. De noten laten hen even uit een gesloten wereld breken. Volgens de begeleiders zou de muziek een grotere rol moeten krijgen in hun leven. Wij zouden natuurlijk graag vaker zulke concerten organiseren. Nu doen we er zo’n zes per seizoen, samengebald in twee dagen. Om de financiering van onze concerten voor deze speciale gasten ook in de toekomst te waarborgen, zijn aanvullende donaties noodzakelijk.’
De concerten maken niet alleen een onvergetelijke indruk op de kinderen, maar ook op de medewerkers van Het Concertgebouw en de musici. ‘Het is zo mooi dat Het Concertgebouw dit doet,’ zegt fagottist Remko Edelaar. ‘En zonder er ruchtbaarheid aan te geven. Dat zouden ze best wat meer mogen doen. De Cordaan-concerten hebben aan mijn muzikale leven in elk geval een enorme meerwaarde gegeven.’
‘Begeleiders vertellen ons dat mensen die al jaren zwijgen tijdens het concert plotseling hun stem verheffen en dat anderen voor het eerst van hun leven oogcontact maken. Een regelmatige bezoeker van Het Concertgebouw kon zijn dochter nooit meenemen. Door haar beperking lukte het hem niet om haar te bereiken. Maar gedurende een Cordaan-concert pakte ze onverwacht zijn hand vast: na al die jaren een eerste vorm van echt contact.’
Prikkels
In de weken voorafgaand aan een Cordaan-concert worden de bezoekers zorgvuldig voorbereid. ‘Want het is een dag waarop ze ongewoon veel prikkels moeten verwerken: de busreis, een plek waar ze nooit komen, nieuwe gezichten, de Koorzaal, de muziek’, zegt Van Keulen. ‘Daarom komen de musici van tevoren langs in de instellingen en oefenen de begeleiders de muziek met hen. Eén lied vormt altijd de rode draad van het concert. Nu is dat bijvoorbeeld In de maneschijn.’ De musici spelen uit het hoofd, zodat ze zich vrij kunnen bewegen en contact kunnen maken.
‘Het is mooi om te zien wat muziek doet als het ongefilterd binnenkomt. Deze kinderen en jongeren dirigeren, zingen, springen en dansen. De noten laten hen even uit een gesloten wereld breken. Volgens de begeleiders zou de muziek een grotere rol moeten krijgen in hun leven. Wij zouden natuurlijk graag vaker zulke concerten organiseren. Nu doen we er zo’n zes per seizoen, samengebald in twee dagen. Om de financiering van onze concerten voor deze speciale gasten ook in de toekomst te waarborgen, zijn aanvullende donaties noodzakelijk.’
De concerten maken niet alleen een onvergetelijke indruk op de kinderen, maar ook op de medewerkers van Het Concertgebouw en de musici. ‘Het is zo mooi dat Het Concertgebouw dit doet,’ zegt fagottist Remko Edelaar. ‘En zonder er ruchtbaarheid aan te geven. Dat zouden ze best wat meer mogen doen. De Cordaan-concerten hebben aan mijn muzikale leven in elk geval een enorme meerwaarde gegeven.’